Náttúran

Eyja apanna

BIRT: 04/11/2014

Þróunin hefur skapað einstakt dýralíf á eyjunni Bioko undan ströndum Vestur-Afríku.

 

Þar eru aparnir stærstu jurtaætur eyjanna og stærsta rándýrið er minna en köttur.

 

Þar lifa 900 kg þungar sæskjaldbökur og antilópur sem eru minna en 5 kg að þyngd.

 

Þarna hafa apar og hálfapar fundið sér griðastað án rándýra.

 

Níu af alls ellefu öpum og hálföpum sem lifa á eyjunni eru sérstakar tegundir eða undirtegundir, sem ekki fyrirfinnast annars staðar í heiminum.

 

Þessi dýr eru viðkvæm vegna veiða og skógarhöggs og því hafa apasérfræðingar frá alþjóðlegu náttúruverndarsamtökunum IUCN einbeitt sér að Bioko sem einum mikilvægasta stað í Afríku til að hlúa að öpum.

 

Tíminn hefur staðið í stað á Bioko. Fyrir 12 þúsund árum var eyjan áföst afríska meginlandinu en eftir síðustu ísöld reis sjávarhæð í heimshöfunum og Bioko einangraðist frá fastalandinu af 30 km sundi. Eyjan var hins vegar of lítil fyrir stærri spendýr þannig að hlébarðar, górillur og nokkrir stórir grasbítar lifðu ekki af aðskilnaðinn frá meginlandi.

 

Eftir standa sjö apategundir, fjórar tegundir hálfapa, tvær tegundir antilópa, ein tegund af broddgelti, ein tegund greifingja, þrjár tegundir fljúgandi íkorna og mikið flæmi af ósnortnum regnskógum. Þegar fyrstu portúgölsku landkönnuðirnir gengu á land árið 1472 var eyjan öll skógi þakin. Nú á dögum, meira en 500 árum seinna, eru stórir hlutar hennar enn skógi vaxnir og næstum helmingur eyjarinnar er friðaður.

 

Reyndu að stöðva verslun með apa

 

Frá árinu 1998 hefur Bioko Biodiversity Protection Program rannsakað dýralíf eyjarinnar og jafnframt lagt sitt af mörkum við að bjarga hinum fjölmörgu einstöku apategundum.

 

Leiðtogi teymisins er Gail Bearn, prófessor við Drexel University í Philadelphiu og hefur hún sótt eyjuna heim þrettán sinnum.

 

Teymi hennar samanstendur af bandarískum líffræðingum, gestasérfræðingum, líffræðingum frá háskóla Miðbaugs-Gíneu ásamt mörgum nemum og sjálfboðaliðum. Saman rannsaka þau atferli apanna, telja fjölda þeirra, skrásetja plöntur, meta heilbrigðisástand á fjórum verpandi sæskjaldbökutegundum og fylgjast með veiðum og annarri hættu sem stafar að dýrunum.

 

Aparnir á eyjunni eru í nokkurri útrýmingarhættu vegna ofveiða.

 

Vandamálið er svonefnt bushmeat, verslun með kjöt villtra dýra. Fyrir 20 árum var bushmeat aðeins sjaldséð prótínviðbót íbúanna á eyjunni. En á fáeinum árum margfaldaðist fjöldi apa og annarra dýra sem voru til sölu á markaði í höfuðborginni Malabo.

 

Við veiðarnar leituðu veiðimennirnir sífellt dýpra inn í ósnortinn regnskóginn og langt inn í friðuð svæði. Þetta hafði hörmulegar afleiðingar.

 

Frá 1986 – 2006 hvarf milli einn og tveir þriðju hlutar stofna 6 af 7 apategundum. Það er einungis hvíti markötturinn sem hefur fjölgað sér. Eftir þrýsting frá líffræðingum innleiddu yfirvöld í Miðbaugs-Gíneu haustið 2007 bann við sölu á apakjöti með góðum árangri. Fjöldi apa sem voru seldir minnkaði um 90% frá október til nóvember 2007. Síðan hefur salan aftur aukist nokkuð en er þó miklu minni en fyrir bannið.

 

Aparnir halda sig aðallega á friðuðum svæðum eyjarinnar og hafa skipt skóginum bróðurlega milli sín. Drillinn og Bioko marköttur Preuss halda sig mest á skógarbotninum.

 

Rauði colobus pennants og svarti bioko colobusinn kjósa neðri hluta trjákrónanna meðan hvítnefja marköttur Martins og eyrnarauði marköttur Bioko leggja undir sig efsta hluta trjánna. Meðan nokkrar tegundir kjósa fjalllendi halda aðrar sig í hitanum á láglendinu.

 

Allir aparnir athafna sig á daginn, ólíkt galagóa eyjunnar. Sá kemur aðeins í ljós um nætur. Galagóar eru hálfapar með stór augu sem hafa aðlagast næturmyrkrinu. Þeir eru sérfræðingar í að fanga skordýr og éta trjákvoðu sem þeir skafa af trjánum með skóflulaga framtönnum í neðri kjálkanum.

 

Enginn veit með vissu hve margir galagóar fyrirfinnast á Bioko en vitað er að fimm af sjö apategundum eyjarinnar eru í útrýmingarhættu. Rauði colobus pennants er meira að segja svo sjaldgæfur að hann er á listum yfir þá apa sem eru í mestri útrýmingarhættu.

 

Öllu skiptir að aparnir fái griðastað á Bioko enda hefur til þessa einungis tekist að halda tveimur tegundanna á lífi í dýragörðum.

 

Skógarflæmið á Bioko gefur þó tilefni til að aparnir megi dafna þar áfram eins og annað undravert dýralíf eyjunnar. Þess vegna eru góðar líkur á að skógarnir á Bioko geti í í framtíðinni reynst paradís apanna.

 
 

Lifandi Saga

Að sjá fangana var áfall: Hermenn grétu

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Náttúran

Ljós ruglar viðbrögð skordýranna

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Jörðin

Maðurinn hefur breytt möndulhalla jarðar

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

Maðurinn

Hvers vegna þola sumir ekki kóríander?

NÝJASTA NÝTT

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Alheimurinn

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Tækni

Dulkóðaður gjaldmiðill: 7 atriði sem þú ættir að vita um rafmynt 

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

Lifandi Saga

Fjórir kvillar sem bóluefni hafa knésett

Menning og saga

Frumstæð manntegund jarðsetti hina látnu

Maðurinn

Vísindamenn endurnýja hárvöxt á músum

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

Maðurinn

3 ókostir við greind

Jörðin

Ný NASA-flugvél á að minnka losun í flugi

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Maðurinn

Svefnleysi skaðar þarmana

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Lifandi Saga

Hvert flúðu spænskir Gyðingar?

Maðurinn

Rannsókn: Greinileg merki um framhjáhald.

Lifandi Saga

Þess vegna trúa milljónir á mýtuna: Barnaníðingar djöfulsins 

Vísindamenn

Stærðfræðisnillingur fann upp tölvuna

Heilsa

Þess vegna ættir þú alltaf að setja klósettlokið niður áður en þú sturtar

Vinsælast

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Líkami þinn lifir eftir dauðann

3

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

4

Maðurinn

3 ókostir við greind

5

Náttúran

Hversu lengi getur könguló lifað af í ryksugupokanum?

6

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

1

Menning

Af hverju fengu inúítar ekki skyrbjúg?

2

Maðurinn

Þessir einstaklingar eru í minni hættu á að greinast með heilabilun

3

Maðurinn

3 ókostir við greind

4

Náttúran

Topp 5: Af hvaða dýrum er mestur fjöldi?

5

Lifandi Saga

Nanjing harmleikurinn verri en hin versta martröð

6

Náttúran

Eitruðustu efni veraldar

Tækni

100 milljónir hafa kosið: Hér eru hin sjö nýju undur veraldar 

Lifandi Saga

Hvenær voru fóstureyðingar gerðar frjálsar í Bandaríkjunum?

Maðurinn

Hvers vegna þarf eldra fólk minni svefn?

Lifandi Saga

Fjöldamorðin í Katyn: Stalín hugðist brjóta Pólverja á bak aftur

Náttúran

Af hverju límist lím ekki við innra byrði túbunnar?

Maðurinn

Vísindamenn hafa komist að rót mannvonskunnar: Fræðist um verstu hliðar ykkar

Lifandi Saga

Refsiföngum í síðari heimsstyrjöldinni fórnað 

Maðurinn

Af hverju eiga karlmenn auðveldara með að fá fullnægingu en konur?

Maðurinn

Leiðbeiningar um uppeldi: Reiðilestur veldur niðurbroti í heila

Maðurinn

Hvernig er best að fara á klósettið?

Maðurinn

Auðmaður vill drekka úr æskubrunninum

Maðurinn

Þess vegna þyngist þú með aldrinum

Þrisvar sinnum stærra en Everestfjall: Goshalastjarna gæti brátt sést á himni í fyrsta sinn í 70 ár

Þú munt líklega geta séð þessa gríðarstóru halastjörnu þjóta framhjá okkur með berum augum. Hér er það sem þú þarft að vita.

Alheimurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.