Læknisfræði

Líkaminn lifir áfram eftir dauðann

Lífinu er ekki lokið þótt hjartað hafi stöðvast. Húðin, tennurnar og útlimirnir lifa áfram í nokkrar klukkustundir og nýjustu rannsóknir hafa leitt í ljós að hugsanir fljúga gegnum heilann mörgum sekúndum eftir að hjartað hefur stöðvast.

BIRT: 16/10/2023

1. Líkaminn

Dögum eða vikum fyrir andlát: Líkaminn slekkur á sér

Um það bil 90 % allra dauðsfalla hér á landi tengjast háum aldri. Dauðinn er yfirleitt nokkra daga eða vikur á leiðinni og í stað þess að það slokkni á líkamanum frá einu andartakinu til þess næsta, þá hægir hægt og rólega á bæði líkamlegri og andlegri starfsemi. Oft er um að ræða nokkur einkenni sem gefa til kynna að viðkomandi sé að deyja og eigi einungis stutt eftir.

Einkenni hjá deyjandi fólki

  • Kuldi

Hjartað hamast við að dæla blóði um líkamann og einbeitir sér að því að sjá mikilvægustu líffærunum fyrir blóði. Hendur, fætur og síðar meir einnig fótleggir fá því minna blóð en ella, auk þess að kólna og fölna.

 

  • Svefn

Efnaskiptin verða hægari og aðeins er orka eftir fyrir lífsnauðsynlega líkamsstarfsemi. Fólk sem er að deyja sefur fyrir vikið mikið og erfitt getur reynst að vekja það.

 

  • Ruglingur

Hæg efnaskiptin valda því að starfsemi heilans verður hægari og deyjandi fólk á erfitt með að átta sig á stað og stund og þekkir jafnvel ekki sína nánustu.

 

  • Lyst og þorsti

Það krefst orku að borða og drekka, svo og að melta fæðuna. Fyrir vikið hefur deyjandi fólk takmarkaða löngun í vökva og fæðu.

 

  • Andardráttur

Minna blóðstreymi hefur áhrif á lungu og andardrátt, svo andardrátturinn verður óreglulegur með löngum hléum. Í öðrum tilvikum fer deyjandi fólk að súpa hveljur.

2. Hjartað

0-5 mínútur eftir andlát: Hjartað stöðvast

Þegar hjartslátturinn og andardrátturinn stöðvast er sjúklingurinn sagður vera klínískt látinn eða hjartadauður. Hins vegar deyja frumurnar í heilanum og annars staðar í líkamanum ekki um leið og tilfærsla blóðs á súrefni og glúkósa stöðvast. Fyrir vikið er unnt að endurlífga heiladautt fólk aftur, ef unnt er að koma hjartanu fljótt aftur í gang.

Sá látni hugsar áfram

Hugsanirnar virðast þó enn fljúga í gegnum heila þess látna.

 

Í tilraun einni sem gerð var á árið 2013 mældi taugalæknirinn Jimo Borjigin við Michigan háskóla í Bandaríkjunum heilastarfsemi í rottum fyrir og eftir andlátið.

 

Jimo deyfði dýrin og framkallaði síðan hjartastopp með því að sprauta saltvatni inn í hjartað. Næstu 30 sekúndurnar héldu heilabylgjurnar áfram að sveiflast, líkt og gerist við fulla meðvitund, og virknin var jafnvel meiri en ella.

 

Ef marka má vísindamanninn útskýrir þetta hugsanlega hvers vegna um 20 prósent þeirra sem eru endurlífgaðir eftir hjartastopp lýsa draumkenndum sýnum.

Á lífi

Heilabylgjur mældar á sex stöðum í heilanum (litir) sýna eðlilega meðvitund.

2 sekúndur eftir hjartastopp

Heilinn er enn með nægilegt súrefni. Heilastarfsemi líkt og við eðlilega meðvitund, en eilítið meiri.

7 sekúndum eftir hjartastopp

Súrefnisskortur gerir vart við sig. Hægari virkni í nánast öllum heilastöðvum.

17 sekúndum eftir hjartastopp

Virknin eykst um stundarsakir í einstaka heilastöðvum.

31 sekúndum eftir hjartastopp

Heilastarfsemin fjarar út.

Hægfara endurlífgun gefur besta raun

Um það bil þriðjungur allra sjúklinga sem fá hjartastopp deyja áður en mánuðurinn er liðinn. Læknar hafa löngum furðað sig á þessari háu dánartíðni en nýjustu rannsóknir benda til þess að frumurnar skaddist ef þær fá súrefni of hratt eftir súrefnisskort.

 

Rannsókn ein frá árinu 2012 leiddi í ljós að líkurnar á að lifa af hjartastopp jukust um 12 prósent ef læknar lengdu endurlífgunartímann úr 16 mínútum í 25 mínútur.

Líkur á að lifa af eftir hjartastopp

Líkurnar á að lifa af eftir hjartastopp eru mismunandi eftir því hversu fljótt viðkomandi fær aðstoð.

 

– 6%

Viðkomandi fær fyrst hjartahnoð þegar sjúkrabíllinn kemur.

 

– 17%

Viðkomandi fær strax hjartahnoð og aðstoð við að draga andann.

 

– 40%

Viðkomandi fær strax sérfræðiaðstoð á sjúkrahúsi

Heilinn

Deyr eftir fimm til tíu mínútur, en skaddast alvarlega eftir fáeinar mínútur.

Húð og sinar

Hægt að halda á lífi í allt að 12 klukkustundir og hugsanlega að græða í aðra.

Eyru og fingur

Lifa í allt að sex klukkustundir og væri fræðilega hægt að græða á annan líkama.

Tennur

Er hægt að græða í annan kjálka allt að tveimur tímum eftir að súrefnistilfærsla stöðvast.

Heilinn

Deyr eftir fimm til tíu mínútur, en skaddast alvarlega eftir fáeinar mínútur.

Húð og sinar

Hægt að halda á lífi í allt að 12 klukkustundir og hugsanlega að græða í aðra.

Eyru og fingur

Lifa í allt að sex klukkustundir og væri fræðilega hægt að græða á annan líkama.

Tennur

Er hægt að græða í annan kjálka allt að tveimur tímum eftir að súrefnistilfærsla stöðvast.

Líf krefst réttrar stærðar plánetu

Nýleg rannsókn sýnir að plánetur þurfa að vera af tiltekinni stærð til að vera lífvænlegar. Framandi hnettir þurfa að hafa minnst 2,7 prósent af massa jarðar til að bera vatn og lofthjúp. Sé massinn hins vegar tvisvar sinnum meiri minnka verulega möguleikar á lífi.

3. Heilinn

5-15 mínútum eftir andlát: Heilinn gefst upp

Andstætt við önnur líffæri býr heilinn ekki yfir aukalegum orkuforða. Þegar andardrátturinn stöðvast og hjartað dælir ekki lengur blóði um æðarnar fá heilafrumurnar ekki lengur súrefni eða glúkósa til að viðhalda eðlilegum lífsferlum. Að nokkrum sekúndum liðnum hættir líkaminn að starfa eðlilega og byrjar að deyja eftir fimm mínútur.

 

Kæling ver heilann eftir endurlífgun

Þegar fólk fer í hjartastopp stöðvast súrefnisflæði til heilans. Súrefnisskorturinn veldur í sjálfu sér ekki skemmdum á heilafrumunum, en hrindir af stað skaðlegum efnahvörfum. Þessi ferli stöðvast ekki, jafnvel þótt sjúklingurinn sé lífgaður við, heldur magnast vegna skyndilegs súrefnisflæðisins og geta haldið áfram svo dögum skiptir.

 

Læknar gera fyrir vikið tilraunir með að hægja á efnahvörfunum með því að kæla sjúklinga niður strax í kjölfarið á endurlífguninni. Aðeins þarf að lækka líkamann um örfáar gráður til að hægja á öllum líkamsferlum.

Sjúklingar sem eru kældir eftir endurlífgun fá síður heilaskemmdir.

Í tilraun einni var líkamshiti grísa lækkaður um fimm til sex gráður í einn til tvo sólarhringa þegar læknar höfðu endurlífgað þá eftir hjartastopp og var minna um heilaskemmdir meðal þessara grísa en þeirra sem ekki voru kældir.

 

Þrjú svæði heilans skemmast fyrst

Þau svæði heilans sem krefjast mestrar súrefnisnotkunar eru heilabörkurinn, drekinn og heilabotnskjarnarnir.

 

Þessar stöðvar stjórna meðal annars hreyfingum, minni og samhæfingu og þeir sem eru endurlífgaðir eftir fimm til tíu mínútur verða fyrir vikið oft fyrir varanlegum skemmdum á þessum svæðum.

 

Þegar liðnar eru tíu mínútur án öndunar eða hjartsláttar verða heilaskemmdirnar svo miklar að fólk annaðhvort deyr endanlega eða fellur í dauðadá og vaknar ekki meir.

Heilabörkur

Stjórnar hreyfingum. Stjórnar óskum okkar um að framkvæma tilteknar hreyfingar og að virkja vöðvana sem við notum til að hrinda hreyfingunum í framkvæmd.

Dreki

Stjórnar minninu. Hér verða til minningar um atburði sem við upplifum. Skemmdir á drekanum bitna á getunni til að geyma nýjar minningar. Minni hætta er á að gamlar minningar glatist.

Heilabotnskjarnar

Stjórnar samhæfingu. Hér mætast taugabrautir frá þeim svæðum heilans sem stjórna vilja okkar og vöðvum. Svæðið er okkur nauðsynlegt til að framkvæma meðvitaðar hreyfingar.

Heilabörkur

Stjórnar hreyfingum. Stjórnar óskum okkar um að framkvæma tilteknar hreyfingar og að virkja vöðvana sem við notum til að hrinda hreyfingunum í framkvæmd.

Dreki

Stjórnar minninu. Hér verða til minningar um atburði sem við upplifum. Skemmdir á drekanum bitna á getunni til að geyma nýjar minningar. Minni hætta er á að gamlar minningar glatist.

Heilabotnskjarnar

Stjórnar samhæfingu. Hér mætast taugabrautir frá þeim svæðum heilans sem stjórna vilja okkar og vöðvum. Svæðið er okkur nauðsynlegt til að framkvæma meðvitaðar hreyfingar.

Súrefnisskortur í sekúndum talinn

Súrefnishlutfall í heila minnkar hratt þegar hjartað hættir að dæla blóði um líkamann og undirstöðustarfsemin byrjar að bregðast.

 

– 0 sekúndur

Súrefnishlutfall: 100-80 prósent

Engin einkenni. Lágt súrefnishlutfall er daglegt brauð hjá fólki sem lifir í 4500 metra hæð.

 

– 2 sekúndur

Súrefnishlutfall: 80-60 prósent

Jaðarsjón rýrnar, hugsun daprast og erfitt reynist að skilja mælt mál. Viðkomandi skynjar hvorki verki né óróleika og slakar fyrir vikið þægilega á.

 

– 20 sekúndur

Súrefnishlutfall: 60-40 prósent

Viðkomandi sér allt svart, getur hvorki talað né hreyft sig, glatar tilfinningu fyrir líkamanum og persónuleika sínum. Virðist ekki með meðvitund en er það engu að síður.

 

– 5 mínútur

Sífellt fleiri heilastöðvar skaddast, þar til viðkomandi er endanlega látinn.

4. Líkið

Örfáum dögum eftir andlátið: Líkið brotnar niður

Eftir andlátið stöðvast öll líkamsstarfsemi og engin orka er lengur fyrir hendi til að viðhalda því kerfisbundna ferli sem einkennir lifandi líkama. Strax stundarfjórðungi eftir síðasta hjartsláttinn fer dauðinn að setja spor sín á líkamann og að örfáum dögum liðnum byrjar líkaminn smám saman að leysast upp.

Líkami ungu stúlkunnar var í góðu ásigkomulagi því hann hafði legið í mýrí í súrum jarðveg.

Lögreglan rannsakar 2600 ára lík

Á hvern hátt lík grotnar niður ræðst algerlega af jarðveginum sem það hvílir í. Árið 2000 fannst lík í Þýskalandi og taldi lögreglan fyrst í stað að um væri að ræða unga konu sem horfið hafði 30 árum fyrr.

 

Með kolefnarannsókn tókst hins vegar að leiða í ljós að unga stúlkan hafði látist fyrir 2600  árum.

 

Hún hafði hvílt í mýri allan tímann og súr jarðvegurinn hafði komið í veg fyrir að bakteríur brytu niður líkið. Stúlkan var svo vel varðveitt að vísindamenn gátu endurgert andlit hennar.

Fimm greinileg einkenni koma upp um dánartímann

Þegar fólk finnst látið kemur það í hlut meinafræðings að reikna út hvenær viðkomandi lést og hvort glæpur hafi verið framinn. Húðin breytist eftir andlátið og líkaminn byrjar smám saman að rotna.

 

Sérfræðingur getur tímasett dánartímann innan nokkurra klukkustunda með því að virða fyrir sér líkið og skynja stjarfa vöðvanna.

Tveir þættir segja til um dánartímann

Með því að þreifa á vöðunum og skynja líkamshita húðarinnar getur meinafræðingur ákvarðað dánartímann.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Ef t.d. húðin er köld (undir 30 gráðum) eru vöðvarnir stífir. Því er dánartíminn fyrir meira en 24 tímum. Aftur á móti er dánartíminn innan við þrír tímar ef vöðvar eru enn mjúkir því húðin er enn heit (yfir 30 gráðum).

Köld líkamssnerting

Fyrstu klukkustundina lækkar líkamshitinn um tvær gráður. Síðan lækkar hann um nálega eina gráðu á klukkustund.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Hægt er að reikna út fjölda klukkustunda frá andlátinu með þessari formúlu: 36,9 mínus líkamshiti líksins deilt með 0,835.

Köld líkamssnerting

Fyrstu klukkustundina lækkar líkamshitinn um tvær gráður. Síðan lækkar hann um nálega eina gráðu á klukkustund.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Hægt er að reikna út fjölda klukkustunda frá andlátinu með þessari formúlu: 36,9 mínus líkamshiti líksins deilt með 0,835.

Útlit augans breytist

Meinafræðingar geta gert sér í hugarlund dánartímann með því að skoða augu hins látna.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Örfáum mínútum eftir andlátið myndast himna yfir hornhimnu þess látna, sökum þess að hann blikkar ekki með augunum. Að tveimur tímum liðnum verður hornhimnan óskýr, þar sem blóðstreymi í hana vantar, og eftir sjö klukkustundir verður litabreyting á hvítu augans sökum þurrks.

Bakhliðin verður fjólublá

Þegar blóðið hættir að renna um æðarnar hefur þyngdaraflið þau áhrif að eftir tvo til þrjá tíma byrja rauðu blóðkornin að sökkva og safnast saman á neðanverðu líkinu og það fær á sig fjólubláan lit á bakinu.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Fyrstu tíu klukkustundirnar er líklegt að blóðið tæmist úr hárfínum æðunum í húðinni svo hún verður föl á að líta um stund. Síðast kemst blóðið út í vefinn og losnar ekki þaðan.

Húðin fölnar

Þegar hjartað hættir að slá er súrefnisríku, rauðu blóði ekki lengur dælt út í fíngerðar háræðar húðarinnar. Húðin glatar lit sínum og verður föl á að líta eftir aðeins 15 mínútur.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Litlaus húð gefur til kynna að dánartíminn hafi verið fyrir meira en 15 mínútum, en segir ekkert nánar til um hann.

Vöðvar stirðna

Rétt eftir andlátið eru vöðvarnir slakir en byrja svo smám saman að stirðna. Stirðnunin stafar af því að líkamann skortir orku til að trefjarnar geti losnað hver frá annarri.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Ef vöðvarnir eru orðnir stirðir hefur viðkomandi látist fyrir þremur til 24 klukkustundum. Að 24 stundum loknum byrja vöðvarnir að brotna niður og mýkjast fyrir vikið aftur.

Tveir þættir segja til um dánartímann

Með því að þreifa á vöðunum og skynja líkamshita húðarinnar getur meinafræðingur ákvarðað dánartímann

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Ef t.d. húðin er köld (undir 30 gráðum) eru vöðvarnir stífir. Því er dánartíminn fyrir meira en 24 tímum. Aftur á móti er dánartíminn innan við þrír tímar ef vöðvar eru enn mjúkir því húðin er enn heit (yfir 30 gráðum).

Köld líkamssnerting

Fyrstu klukkustundina lækkar líkamshitinn um tvær gráður. Síðan lækkar hann um nálega eina gráðu á klukkustund.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Hægt er að reikna út fjölda klukkustunda frá andlátinu með þessari formúlu: 36,9 mínus líkamshiti líksins deilt með 0,835.

Útlit augans breytist

Meinafræðingar geta gert sér í hugarlund dánartímann með því að skoða augu hins látna.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Örfáum mínútum eftir andlátið myndast himna yfir hornhimnu þess látna, sökum þess að hann blikkar ekki með augunum. Að tveimur tímum liðnum verður hornhimnan óskýr, þar sem blóðstreymi í hana vantar, og eftir sjö klukkustundir verður litabreyting á hvítu augans sökum þurrks.

Bakhliðin verður fjólublá

Þegar blóðið hættir að renna um æðarnar hefur þyngdaraflið þau áhrif að eftir tvo til þrjá tíma byrja rauðu blóðkornin að sökkva og safnast saman á neðanverðu líkinu og það fær á sig fjólubláan lit á bakinu.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Fyrstu tíu klukkustundirnar er líklegt að blóðið tæmist úr hárfínum æðunum í húðinni svo hún verður föl á að líta um stund. Síðast kemst blóðið út í vefinn og losnar ekki þaðan.

Húðin fölnar

Þegar hjartað hættir að slá er súrefnisríku, rauðu blóði ekki lengur dælt út í fíngerðar háræðar húðarinnar. Húðin glatar lit sínum og verður föl á að líta eftir aðeins 15 mínútur.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Litlaus húð gefur til kynna að dánartíminn hafi verið fyrir meira en 15 mínútum, en segir ekkert nánar til um hann.

Vöðvar stirðna

Rétt eftir andlátið eru vöðvarnir slakir en byrja svo smám saman að stirðna. Stirðnunin stafar af því að líkamann skortir orku til að trefjarnar geti losnað hver frá annarri.

 

Niðurstaða meinafræðingsins: Ef vöðvarnir eru orðnir stirðir hefur viðkomandi látist fyrir þremur til 24 klukkustundum. Að 24 stundum loknum byrja vöðvarnir að brotna niður og mýkjast fyrir vikið aftur.

Líkaminn grotnar niður á 30 dögum

Þegar öll líkamsstarfsemi stöðvast fer líkaminn fljótt að grotna niður sökum þess að sameindirnar losna hver frá annarri. Jafnframt því fara bakteríur, sveppir og skordýr að nærast á líkinu. Hvort tveggja er mjög mikilvægt þegar sérfræðingar reyna að ákvarða dánartímann.

 

– 1-3 dagar

Húðin fær á sig grænleitan blæ. Ensím líkamans brjóta niður stórar sameindir á borð við prótein og kolvetni. Maðkaflugur birtast fyrr en varir, oft eftir örfáar mínútur, og verpa eggjum sínum í líkið.

 

– 4-7 dagar

Kviðarholið byrjar að tútna út, en í því myndast lofttegundir, og húðin verður þakin blöðrum. Þarmagerlar þröngva sér inn í líkamann og flugnaeggin klekjast út sem maðkar.

 

– 8-18 dagar

Allur líkaminn byrjar að tútna út og mýkjast. Lofttegundir breiðast frá kviðarholinu til annarra hluta líkamans gegnum æðarnar. Skorkvikindi af ýmsu tagi taka sér búsetu í líkamanum.

 

– 19-30 dagar

Neglur og hár detta af líkinu, líkaminn mýkist og verður slímugur. Innri líffæri leysast upp og allur vefur rennur saman. Stökkskottur, smámaurar, bjöllur og mý nærast á m.a. líkvessunum.

 

– 1 mánuður eða mörg ár

Líklyktin hverfur og beinin þorna smátt og smátt og leysast upp af völdum sýrunnar í jarðveginum. Gerla- og dýralífið deyr, því öll næring er uppurin.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: Gorm Palmgren

© M. FERMARIELLO/SPL/Scanpix,© Borjigin et al.,© M. Merlini/Getty Images, Muratseyit/Getty Images,© Life Recovery System/Uni of Rhode Island, Shutterstock,© U. Witter-Backofen/NLD,© S. Dalton/Nature PL,

Alheimurinn

Næsti tungljeppi NASA verður hálfsjálfvirkur

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

Maðurinn

Straumur í heila hressir þunglynda

Maðurinn

Straumur í heila hressir þunglynda

Maðurinn

„Við kvefumst frekar á veturna“

Maðurinn

Hvers vegna aka Bretar á vinstri vegarhelmingi?

Náttúran

Vísindamenn varpa ljósi á taugakerfi plantna

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

Náttúran

Hvers vegna eru sólin og tunglið ekki með sama lit? 

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

Lifandi Saga

Guðfaðir hrollvekjunnar: Edgar Allan Poe: Enn hvílir dulúð yfir meistara myrkranna

Menning og saga

Stórt nef arfur fortíðarinnar

Heilsa

Sannleikurinn um vítamín

Jörðin

Jarðskjálftar geta raskað tíma og rúmi

Jörðin

Loftslagsbreytingar munu bitna harkalegast á Kína

Náttúran

Fyrsta rándýrið kannski uppgötvað í Ástralíu

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

Náttúran

Hvers vegna eru sólin og tunglið ekki með sama lit? 

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

Lifandi Saga

Guðfaðir hrollvekjunnar: Edgar Allan Poe: Enn hvílir dulúð yfir meistara myrkranna

Menning og saga

Stórt nef arfur fortíðarinnar

Heilsa

Sannleikurinn um vítamín

Jörðin

Jarðskjálftar geta raskað tíma og rúmi

Jörðin

Loftslagsbreytingar munu bitna harkalegast á Kína

Náttúran

Fyrsta rándýrið kannski uppgötvað í Ástralíu

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Heilsa

Besta leiðin til að verjast lús

Heilsa

Besta leiðin til að verjast lús

Heilsa

Hversu oft á að þvo rúmfötin?

Heilsa

Hversu oft á að þvo rúmfötin?

Maðurinn

Konur finna fyrir meiri sársauka en karlar

Lifandi Saga

Fasisti stal líki Mussolinis: Hinsta ferð harðstjórans

Lifandi Saga

Fimm ástæður þess að nasistar flúðu til Suður-Ameríku

Lifandi Saga

Grínari setti London á annan endann

Vinsælast

1

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

2

Heilsa

Getur þvagblaðran sprungið, ef maður heldur of lengi í sér?

3

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

4

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

5

Náttúran

Vísindamenn varpa ljósi á taugakerfi plantna

6

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

1

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

2

Heilsa

Getur þvagblaðran sprungið, ef maður heldur of lengi í sér?

3

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

4

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

5

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

6

Maðurinn

Straumur í heila hressir þunglynda

Jörðin

Er mögulegt að vara við flóðbylgjum?

Heilsa

Fimm atriði sem þú ættir að þekkja til að öðlast heilbrigðari lífstíl.

Maðurinn

Samkennd. Hvað táknar það að vera fær um að sýna samkennd?

Lifandi Saga

Pöddufullur bakari Titanic lifði af á viskíi

Jörðin

Parísarsamkomulagið dautt: Það sýður upp úr hnettinum

Lifandi Saga

Hafnarborg í Texas lyftist upp um fimm metra 

Lifandi Saga

Grimmsævintýri: Bönnuð börnum

Heilsa

Blóðflokkur þinn kann að hafa áhrif á hvort þú færð heilablóðfall snemma á lífsleiðinni

Lifandi Saga

Víkingarnir voru kynþokkafullir kvennabósar

Lifandi Saga

Úkraínska og rússneska – hver er munurinn?

Maðurinn

Svona mikið vatn ættir þú að drekka á dag

Náttúran

Fólk fer oft ekki rétt að köttunum sínum

7 ósannar mýtur um líkamann

Þurfum við virkilega að bíða í heila klukkustund með að fara í sund eftir máltíð? Fáum við gigt af því að láta smella í fingrunum? Hér ætlum við að velta fyrir okkur sjö lífseigum mýtum um líkamann.

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is