Alheimurinn

Stjörnufræðingar finna vatn í sýnum frá tunglinu

Í sýnum úr sandi og steinum af yfirborði tunglsins hafa stjörnufræðingar gert uppgötvun sem kynni að hafa afgerandi þýðingu varðandi varanlegar bækistöðvar á tunglinu.

BIRT: 14/12/2023

Nú er meira en hálf öld síðan maður steig síðast fæti á tunglið. Það gæti þó breyst fljótlega því á næstu árum er ætlunin að NASA sendi geimfara aftur til þessa eilífa fylgihnattar okkar og til lengri tíma litið er markmiðið að koma þar upp varanlegri bækistöð.

 

Og einmitt það kynni að vera orðið talsvert raunhæfara eftir að sýni sem kínversk vitvél tók á tunglinu 2020, reyndust innihalda vatn.

 

Kínverski leiðangurinn Chang‘e 5 sendi til tunglsins vitvél sem þar athafnaði sig bæði með bor og skóflu og tók alls 1,7 kílóa sýni úr tiltölulega ungri hraunsléttu á yfirborðinu.

 

Það var í þessum malar-, ryk- og jarðvegssýnum sem kínverskir vísindamenn hjá Kínversku vísindaakademíunni hafa nú uppgötvað mögulegar vatnsbirgðir á tunglinu – og meira að segja trúlega mikið vatn.

 

Í sýnunum fundust litlar glerkúlur með vatni og slíkar kúlur gætu legið á víð og dreif um allt yfirborð tunglsins. Það merkir að í rauninni gætu milljarðar tonna af vatni leynst á tunglinu, varðveitt í eins konar gleri.

 

Hringrás vatns enn ráðgáta

Það er þó ekki ný frétt að tunglið sé meira en skraufaþurr eyðimörk.

 

Stjörnufræðingar hafa öldum saman velt fyrir sér spurningunni um vatn á tunglinu og árið 2020 sannaði NASA-sjónaukinn SOFIA í eitt skipti fyrir öll að vatnssameindir hafa límt sig við yfirborðsrykið.

 

En hvernig vatnið varðveitist þarna og hvernig það kann að flytjast til hefur verið ráðgáta sem uppgötvun glersins getur nú átt þátt í að leysa.

Artemis áætlunin er fyrsta skrefið í átt að varanlegri og stöðugt mannaðri stöð á tunglinu þar sem geimfarar geta búið og starfað mánuðum saman.

Hinar smásæju glerperlur eru taldar myndast þannig að loftsteinar sem skella niður á yfirborðið þeyti upp bráðnum vatnsdropum. Droparnir frjósa í fastar eindir sem ekki eru nema innan við 100 míkrómetrar í þvermál. Sem sagt afar smáir.

 

Talið er að stór hluti vatns á tunglinu myndist fyrir tilverknað sólvindsins sem í raun er stríður straumur hlaðinna einda frá sólinni en með honum berast vetnisjónir til tunglsins.

LESTU EINNIG

Glerperlurnar eru nógu gljúpar til að drekka í sig vetnisjónirnar. Þær tengjast svo súrefni sem þegar er að finna í perlunum og mynda vatn.

 

Þetta glerkennda efni gæti gegnt stóru hlutverki varðandi hringrás vatns á tunglinu. En það gæti einnig orðið dýrmæt auðlind þegar að því kemur að menn komi upp fastri bækistöð á tunglinu.

 

Þótt ekki sé beinlínis hægt að segja að vatn leki úr glerperlunum, benda rannsóknir til að það geti losnað séu þær hitaðar í meira en 100 gráður og þar með komið geimförum á tunglinu að notum.

LESTU EINNIG

HÖFUNDUR: NANNA VIUM

© NASA. © Shutterstock

Alheimurinn

Næsti tungljeppi NASA verður hálfsjálfvirkur

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

Maðurinn

Straumur í heila hressir þunglynda

Maðurinn

Straumur í heila hressir þunglynda

Maðurinn

„Við kvefumst frekar á veturna“

Maðurinn

Hvers vegna aka Bretar á vinstri vegarhelmingi?

Náttúran

Vísindamenn varpa ljósi á taugakerfi plantna

NÝJASTA NÝTT

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

Náttúran

Hvers vegna eru sólin og tunglið ekki með sama lit? 

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

Lifandi Saga

Guðfaðir hrollvekjunnar: Edgar Allan Poe: Enn hvílir dulúð yfir meistara myrkranna

Menning og saga

Stórt nef arfur fortíðarinnar

Heilsa

Sannleikurinn um vítamín

Jörðin

Jarðskjálftar geta raskað tíma og rúmi

Jörðin

Loftslagsbreytingar munu bitna harkalegast á Kína

Náttúran

Fyrsta rándýrið kannski uppgötvað í Ástralíu

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

Náttúran

Hvers vegna eru sólin og tunglið ekki með sama lit? 

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

Lifandi Saga

Guðfaðir hrollvekjunnar: Edgar Allan Poe: Enn hvílir dulúð yfir meistara myrkranna

Menning og saga

Stórt nef arfur fortíðarinnar

Heilsa

Sannleikurinn um vítamín

Jörðin

Jarðskjálftar geta raskað tíma og rúmi

Jörðin

Loftslagsbreytingar munu bitna harkalegast á Kína

Náttúran

Fyrsta rándýrið kannski uppgötvað í Ástralíu

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

Fáðu aðgang að vÍSINDI.IS

Ókeypis í 2 vikur!

 

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

 

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Heilsa

Besta leiðin til að verjast lús

Heilsa

Besta leiðin til að verjast lús

Heilsa

Hversu oft á að þvo rúmfötin?

Heilsa

Hversu oft á að þvo rúmfötin?

Maðurinn

Konur finna fyrir meiri sársauka en karlar

Lifandi Saga

Fasisti stal líki Mussolinis: Hinsta ferð harðstjórans

Lifandi Saga

Fimm ástæður þess að nasistar flúðu til Suður-Ameríku

Lifandi Saga

Grínari setti London á annan endann

Vinsælast

1

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

2

Heilsa

Getur þvagblaðran sprungið, ef maður heldur of lengi í sér?

3

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

4

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

5

Náttúran

Vísindamenn varpa ljósi á taugakerfi plantna

6

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

1

Heilsa

Átta merki þess að þú drekkir of lítið vatn

2

Heilsa

Getur þvagblaðran sprungið, ef maður heldur of lengi í sér?

3

Maðurinn

Síamstvíburar giftust og eignuðust börn

4

Maðurinn

7 ósannar mýtur um líkamann

5

Maðurinn

Vald breytir heilanum – og persónuleikanum

6

Maðurinn

Straumur í heila hressir þunglynda

Jörðin

Er mögulegt að vara við flóðbylgjum?

Heilsa

Fimm atriði sem þú ættir að þekkja til að öðlast heilbrigðari lífstíl.

Maðurinn

Samkennd. Hvað táknar það að vera fær um að sýna samkennd?

Lifandi Saga

Pöddufullur bakari Titanic lifði af á viskíi

Jörðin

Parísarsamkomulagið dautt: Það sýður upp úr hnettinum

Lifandi Saga

Hafnarborg í Texas lyftist upp um fimm metra 

Lifandi Saga

Grimmsævintýri: Bönnuð börnum

Heilsa

Blóðflokkur þinn kann að hafa áhrif á hvort þú færð heilablóðfall snemma á lífsleiðinni

Lifandi Saga

Víkingarnir voru kynþokkafullir kvennabósar

Lifandi Saga

Úkraínska og rússneska – hver er munurinn?

Maðurinn

Svona mikið vatn ættir þú að drekka á dag

Náttúran

Fólk fer oft ekki rétt að köttunum sínum

7 ósannar mýtur um líkamann

Þurfum við virkilega að bíða í heila klukkustund með að fara í sund eftir máltíð? Fáum við gigt af því að láta smella í fingrunum? Hér ætlum við að velta fyrir okkur sjö lífseigum mýtum um líkamann.

Maðurinn

ÁSKRIFT AÐ VÍSINDI.IS

Prófaðu í 14 daga ókeypis!

  • Fullur aðgangur að vefnum okkar með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Lifandi vísindi/Lifandi saga í rafrænni útgáfu á vefnum,
  • Aðeins 1.690 krónur á mánuði.
  • Engin skuldbinding – Þú getur hætt hvenær sem er.

ÁSKRIFT AÐ TÍMARITINU

Þrjú tölublöð + gjöf: Skemmtilegur sjónauki
  • Þrjú næstu tölublöð Lifandi vísinda/Lifandi sögu – sent heim til þín – eins færðu lítinn og vandaðan sjónauka að gjöf.
  • Fullur aðgangur að vefnum okkar – visindi.is – með tæplega 3000 skemmtilegum og spennandi greinum um allt milli himins og jarðar á sviði vísinda og sögu.
  • Spennandi greinar og flottar myndir sem svala forvitni þinni.
  • Þú getur hætt eftir tilboðið en ef þú heldur áfram skuldbindur þú þig aðeins þrjú tölublöð í einu og þú getur sagt upp hvenær sem sem og klárar þá tímabilið sem er hafið.
  • Venjuleg áskrift – þrjú tölublöð – kostar aðeins 7.590 kr

Sjónauki og þriggja blaða áskrift – Alls 3.800 kr.

Lifandi vísindi

Lyf

Lifandi saga

Search

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Innskráning

Ertu áskrifandi að tímaritinu?

Áskrifendur að tímaritinu geta fengið frían aðgang að vefnum hér.

Viltu lesa greinina?

Fáðu aðgang að visindi.is

Ókeypis í 2 vikur!

Eftir það kostar eingöngu 1.390 kr. á mánuði og enginn uppsagnarfrestur.

Innifalið er aðgangur að öllum greinum á vefnum ásamt rafræna útgáfu af nýjustu tölublöðunum.

  • Fullur aðgangur að visindi.is
  • Frábærar myndir og myndbönd
  • Aðgengilegt í öllum snjalltækjum
  • Fullur aðgangur að gríðarlegu magni eldri greina
  • Nýjustu tölublöðin í rafrænu formi

Núverandi áskrifendur að tímaritinu fá að sjálfsögðu ókeypis aðgang að vefnum og þurfa bara að virkja aðgang sinn hér.

Ef þú ert þegar áskrifandi að visindi.is